In de loop van december keren wereldwijd meer dan twee miljoen mensen huiswaarts vanuit Mekka in Saoedi-Arabië. Ze zijn daar op pelgrimstocht geweest. Het hebben van diabetes is geen belemmering om deze pelgrimstocht te maken maar vraagt wel om enkele maatregelen.
Van iedere moslim wordt verwacht dat hij of zij eens in het leven naar Mekka gaat, het religieuze centrum van de wereld voor moslims. Mohammed el Morabit is al meerdere keren geweest. Hij heeft sinds twintig jaar diabetes type 1 en gebruikt een insulinepomp. Afgelopen mei maakte hij een kleine bedevaart naar Mekka, de ‘Oemrah’. Deze pelgrimstocht kunnen mensen gedurende het hele jaar maken. Eens per jaar vindt de ‘Hadj’ plaats op de 8ste tot de 12de dag van de twaalfde maand van het islamitische kalenderjaar. Dat is de belangrijkste bedevaart, waar jaarlijks miljoenen mensen naartoe gaan.
Ramadan
Het hebben van diabetes vormt geen beletsel om op bedevaart gaan. ‘Het is niet zo dat iedereen koste wat het kost naar Mekka moet’, legt El Morabit uit. ‘Mensen mogen alleen maar gaan als ze hun gezin goed verzorgd en met voldoende geld achterlaten. Ook als ze het niet kunnen betalen of als hun gezondheid het niet toelaat, krijgen ze vrijstelling. Maar mensen met diabetes krijgen geen vrijstelling. Gelukkig maar, want moslims met diabetes krijgen tegenwoordig het advies om niet mee te doen aan de vastenmaand de Ramadan, een ander belangrijk ritueel binnen de Islam. Hier sta ik helemaal achter. Maar de reis naar Mekka kan goed gemaakt worden met diabetes, zolang je bepaalde regels maar in acht neemt.’
Reinheid
De Islam rust op vijf zuilen. Eén daarvan is de bedevaart naar Mekka. Naar Mekka gaan betekent op alle terreinen schoon schip maken. Sluimerende ruzies oplossen, schulden vereffenen. Voordat mensen bij Mekka aankomen, moeten ze een staat van reinheid bereiken. Zo rekenen ze af met de duivel -de verleider tot het kwaad- door deze te stenigen. Ook ondergaan ze een rituele wassing. Tijdens de bedevaart draagt iedereen witte kledij. Hierdoor bestaat er geen onderscheid meer tussen arm en rijk.
Als vakantie
Fatima Malki is als Nurse Practitioner Diabetes verbonden aan het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam. Ze ziet jaarlijks mensen met diabetes voor en na hun pelgrimstocht naar Mekka. ‘In veel opzichten kun je de voorbereidingen op Mekka vergelijken met het op vakantie gaan. Ze moeten zich voorbereiden op een lange reis. Eenmaal aangekomen worden ze geconfronteerd met een warme temperatuur. Hierdoor wordt de insuline sneller opgenomen. Als pelgrim leveren de mensen een fysieke inspanning die dikwijls afwijkt van de lichaamsbeweging die ze thuis krijgen. Hier moeten ze hun medicatie op afstemmen. Voor veel mensen brengt de bedevaart veel emoties en soms ook stress teweeg. Dit heeft eveneens invloed op de glucosewaarden.’
Suiker
‘De deelnemers aan de bedevaart moeten ervoor zorgen dat ze altijd iets zoets in de vorm van suikertabletjes of een zoete frisdrank bij zich hebben om een dreigende hypo mee op te vangen. Ook adviseer ik ze om medereizigers te informeren over hun diabetes.’
De voeten
‘De voeten hebben extra aandacht nodig’, vervolgt Malki. ‘De mensen gaan gekleed in het wit en lopen een deel van de tocht op schoenen die niet stabiel en stevig zijn en soms van slecht materiaal. Voor mensen met diabetes is dit geen goede zaak. Ik adviseer ze om goede schoenen te dragen en hun voeten dagelijks goed te bekijken en te verzorgen. Natuurlijk mogen mensen de vaccinaties niet vergeten. Tegenwoordig zijn ze verplicht zich te laten inenten tegen meningitis. Vaccinaties tegen difterie, tetanus en polio (DTP) en tyfus worden geadviseerd, maar zijn niet verplicht.
‘Ik heb de ervaring dat mensen met diabetes zich tegenwoordig steeds beter voorbereiden als ze naar Mekka gaan. Ik geef ze altijd een tweetalig medisch paspoort mee. Mocht er dan iets misgaan, dan hebben ze alle medische gegevens bij de hand.’
Coma
‘Een enkele keer zie je dat mensen met hun medicatie stoppen tijdens de bedevaart’, zegt Mohammed el Morabit: ‘De eerste keer dat ik naar Mekka ging, werd ik bij een man geroepen die in coma lag. Zijn medereizigers wilden hem suiker toedienen omdat ze dachten dat hij een hypo had. Ik heb toen eerst zijn bloedglucose gemeten en het bleek dat de man in coma was geraakt vanwege een veel te hoog glucosegehalte. Gelukkig waren we vlak bij een apotheek. Daar heb ik gevraagd of ik de man wat van mijn snelwerkende insuline mocht toedienen. Dit kon. Nadat de man weer een beetje bij zijn positieven was gekomen, is hij alsnog opgenomen in het ziekenhuis. Later hoorde ik van zijn medereizigers dat hij met zijn insuline was gestopt, omdat mensen hem hadden verteld dat hij dit niet meer nodig zou hebben nu hij naar de ZamZam bron zou gaan, een bron met heilzaam water.’
Ontregeld
‘Ondanks de goede voorbereidingen kan het toch gebeuren dat mensen ontregeld zijn als ze thuiskomen’, zegt Malki. ‘Veel mensen vallen wat af tijdens de reis en dat heeft vaak gevolgen voor de medicatiebehoefte. Het is belangrijk om de instelling goed in de gaten te houden bij thuiskomst en als deze niet goed is, moeten mensen direct contact opnemen met hun behandeld arts.’
Infectie
‘Ook zien we regelmatig mensen die een infectie oplopen tijdens de bedevaart’, vervolgt Malki. ‘Door de warmte en drukte ontstaan er allerlei bacteriehaarden. Daarom zijn de mensen tegenwoordig verplicht om zich in te laten inenten tegen meningitis. Maar darminfecties of luchtweginfecties, zelfs tbc, komen ook voor. Klachten als koorts, diarree of hoesten na thuiskomst, zijn redenen om contact op te nemen met de huisarts. De mensen moeten er dan bij vertellen dat ze naar Mekka zijn geweest. Ik adviseer de mensen altijd om langs te komen als ze na de bedevaart klachten hebben die ze voorheen niet hadden.’
Bron:http://www.bloedsuiker.nl
